Een van de aangenaamste dingen om te doen is wat mij betreft lezen, vooral boeken en dan natuurlijk de papieren exemplaren. Ik houd van mijn favoriete schrijvers goed bij wanneer hun nieuwste boeken in de schappen van de winkels liggen. Gek genoeg lees ik zelden boekenrecensies en dat in tegenstelling tot muziekrecensies, schrijvers zijn constanter dan muzikanten.
Tot mijn favoriete schrijvers behoort zonder enige twijfel Koos van Zomeren, vooral om zijn natuurboeken. Hij heeft een vlotte stijl en hij heeft mij door zijn boeken veel geleerd over de natuur. Zijn werk neemt in het aantal boeken een flinke plaats in mijn kast en toch ontbreken er nog titels. Helaas is niet alles meer te koop in de boekhandel, dus kun je op zoek gaan naar een tweedehands exemplaar. Maar wat wil, ik kreeg een e-reader, zo’n elektrisch ding waarmee je via een schermpje boeken kunt lezen.
Al mijn bezwaren tegen een dergelijk apparaat heb ik opzij gezet. Ik keek op de website van mijn favoriete boekhandel en vond daar zowaar ‘Het Bomenboek’ van Van Zomeren in de digitale vorm van een e-book. Als je zo’n ding bestelt krijg je na betaling de mogelijkheid om een exemplaar te downloaden. Zo gezegd, zo gedaan en ik moet bekennen lezen gaat prima met een e-reader. Voordat ik het wist zat ik helemaal in de verhalen over bomen.
Het verhaal ‘Kroezeboom’ kreeg mijn speciale aandacht, al had ik al eerder eens iets vernomen over dit fenomeen. Van Zomeren: “De kroezeboom behoort tot de machtigste eiken van het land. Als een vorst, door enkele getrouwen omringd, heerst hij over de Fleringer Es. Voor geestelijke bijstand staat daar ook een kapelletje.” Hij heeft het over de eik van ruim zeshonderdvijftig jaar in Tubbergen. Het is een holle boom die krampachtig bij elkaar gehouden wordt door een ijzeren constructie. Een keer per twee jaar krijgt de kroezeboom een extra onderhoudsbeurt, de kroon wordt dan gesnoeid waar nodig zodat de boom mooi blijft.
Mijn nieuwsgierigheid kon ik niet bedwingen en ik zocht direct op internet naar de kroezeboom. De digitale encyclopedie Wikipedia leerde mij: “In de periode van de reformatie waren er geheime bijeenkomsten van de katholieke bevolking bij de Kroezenboom waarbij zij tot ca. 1730 de mis bijwoonden. De wagen waarop het altaar en priester werden vervoerd diende als preekstoel. Volgens informatie stond bij deze Kroezeboom in de 16e en 17e eeuw een veldkapelletje, het hilligen huesken. Ook na de sloop van het kapelletje bleef dit een heilige plaats voor de katholieken uit de omgeving.” En Van Zomeren vulde in zijn boek aan: “Kroes’ dus zo goed als zeker van kruis.”
Opvallend is dat de naam ook in andere vormen geschreven wordt zoals Kroeseboom en ik zag op een oude ansichtkaart Kroesseboom staan. Zie daar weer de naamsverwarring of vele varianten op onze achternamen. Er bestaat zelfs bier dat de naam ‘Kroezeboom’ draagt en er worden ‘Kroeseboomdagen’ en ‘Kroezeboomfeesten’ georganiseerd. De kroezeboom in Tubbergen blijkt een favoriete plek te zijn om foto’s te maken, tientallen zo niet honderden foto’s van diverse kwaliteit zijn te vinden op internet via het zoekprogramma Google.
In Ruurlo staat ook een kroezeboom, maar dan een jongere versie, de geschatte leeftijd ligt tussen driehonderd a vierhonderd jaar, dus ook al niet van gisteren. Tot in de jaren zestig had Vorden ook een kroezeboom, maar die werd op last van het gemeentebestuur gekapt omdat de eik begon te kwijnen. Kortom Nederland had drie kroezebomen, waarvan er nog twee rechtovereind staan.
Koos van Zomeren bracht mij met ‘Het Bomenboek’ tot de kroezeboom en dat via de e-reader.
Willem Croese
